ماندن در این شرایط یک پیروزی است
گفتگوی اختصاصی با محمد بهزادمهر، مدیرعامل شرکت صنایع حرارتی آروین بخار
لطفاً درباره شروع کار و سیر تحولات آروین بخار توضیح فرمایید؟
شرکت صنایع حرارتی آروین بخار، در سال ۱۳۷۳ و با ساخت دیگ و مخازن تحت فشار فعالیت خود را شروع کرد؛ به‌طوری‌که در ابتدا دیگ آب گرم و بعد دیگ‌های بخار،آب داغ، روغن داغ تولید کرد و در ادامه به ساخت انواع مبدل‌های حرارتی، راکتورهای شیمیایی، برج‌های تقطیر و تجهیزات نیروگاهی و پالایشگاهی مبادرت نمود. از اهداف شرکت تحویل کار با کیفیت و قوی و خدمات پس از فروش فعال و تحویل به‌موقع می‌باشد.
با توجه به این‌که فعالیت شما در زمینه دیگ بخار بیشتر از سایر دیگ‌هاست، یک طبقه‌بندی از دیگ‌های بخار ارائه می‌دهید؟
دیگ بخار به مخزن تحت فشار بسته‌ای اطلاق می‌شود که در داخل آن سیالی برای استفاده در خارج از آن گرما می‌بیند. این گرما توسط احتراق سوخت یا توسط انرژی هسته‌ای یا برق تولید می‌شود. در یک طبقه‌بندی می‌توان دیگ بخار را سه نوع به‌شمار آورد: فشار بالا (فشار بالاتر از ۶۰ اتمسفر)، فشار پایین (فشارپایین‌تر از ۲۵ اتمسفر)، و دیگ‌هایی با فشار متوسط بین ۲۵ تا ۶۰ اتمسفر.
دیگ‌های فشار بالا عمدتاً لوله آبی هستند و دیگ‌های فشار پایین لوله آتشی. عمده تولید ما لوله آتشی (فایر تیوپ) است. فایر تیوپ‌ها به‌صورت استوانه عمودی یا افقی از جنس فولاد هستند و از لحاظ شکل و ظرفیت به ۸ نوع تقسیم می‌شوند.
آبی که قرار است وارد دیگ بخار شود باید چه مقدار خلوصی (purity) داشته باشد؟
این مقدار باید بین ۰ تا ppn9 باشد و با ۵/۸ تا PH 10. در واقع این آب باید قلیایی باشد تا از خوردگی جلوگیری نماید.
مخازن تحت فشار تولیدی شما، تا چه فشاری را پوشش می‌دهند؟
تا فشار ۳۵ اتمسفر تولید کرده‌ایم.
معمولاً بازده دیگ‌های بخار شما چه مقدار است؟
زمانی‌که مشتری می‌خواهد دیگ بخار مخصوصاً در اندازه‌های بزرگ خریداری نماید، باید او بگوید که دیگ با چه بازدهی می‌خواهد، چون این مشتری است که باید هزینه سوخت را بپردازد. با این وجود، بازده دیگ بخار تا ۲۰سال پیش بین ۶۰ تا ۷۰ درصد بود و امروزه این بازده حدود ۹۱ درصد است، البته با قرار دادن سوپرهیت و اکونامایزر. بدون این‌ها بازده حدود ۸۵ خواهد بود و درصورتی‌که سطوح حرارتی را افز ایش دهیم و عایق‌ها را بهینه کنیم این مقدار به ۸۹ درصد افزایش می‌یابد. در کل می‌توان گفت بازده بیشتر از ۹۱ درصد به دلیل تشکیل نقطه شبنم نه عاقلانه است، نه اقتصادی.
نکته قابل توجه این است که با کاهش هوای ورودی مشعل، دمای گازهای حاصل از احتراق افزایش یافته و ترکیبات NOX که برای لایه ازن مضر هستند تولید می‌شوند. با افزایش هوای ورودی دمای گازهای احتراق پایین آمده و باعث تولید اسید کربنیک و اسید سولفوریک ناشی از نقطه شبنم گاز روی لوله‌های دود می‌گردد. شرکت آروین بخار با رعایت این نکات دیگ‌های خود را به‌گونه‌ای طراحی و تولید می‌کند که بدون ایجاد آسیب برای دیگ و محیط‌زیست، بالاترین بازده ممکن را داشته باشند.
در فشارهای متفاوت، حد عادی دمای بخار تولیدی چند درجه است؟
در جداول ترمودینامیک معادل هر فشار، دمایی ثبت شده است و ما مجبوریم این اعداد را از جدول بخوانیم. بنابراین به‌طور قطع وقتی فشار ۱۰ اتمسفر باشد، دما ۸/۱۷۹ درجه سانتی‌گراد خواهد شد.
می‌توانم یک فرمول طلایی برای مهندسین مکانیک، به‌خصوص کسانی‌که گرایش حرارت سیالات دارند ارائه دهم: از فشار ۲ بار رادیکال بگیرید و در عدد ۱۰۰ ضرب کنید. دما با اختلاف ۵ درجه با جدول ترمودینامیک، به دست می‌آید.
مثلاً در فشار ۱۶، دما حدود ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد خواهد بود.
البته معیار ما همیشه محیط استاندارد است، اما در ارتفاع‌های مختلف که فشار تغییر می‌کند، دما نیز تغییر می‌یابد.
پس به مرز سوپرهیت و اشباع می‌رسید؟
نه، قصد ما این است که خلوص بخار را به ۱۰۰ درصد برسانیم، البته ۵ تا ۱۰ درصد آب می‌تواند داشته باشد.
عمر دیگ‌های بخار حدود چند سال است؟
یک دیگ بخار در اروپا حدود ۲۵۰۰۰۰ هزار ساعت کار خواهد کرد که معادل ۲۵ تا ۲۸ سال است. اما متأسفانه این مقدار در ایران به ۸۰۰۰۰ هزار ساعت هم نمی‌رسد و تنها دلیل آن عدم نگهداری صحیح دیگ است. در واقع یک دیگ بخار که باید ۲ تن بخار تولید کند، حدود ۷۰۰ کیلو بخار تولید خواهد کرد و این موضوع در درازمدت سبب افت تولید کارخانه می‌شود.
ما در هنگام تحویل محصولاتمان، یک کتابچه راهنما به مشتری می‌دهیم که طبق آن بازدیدهایی ساعتی، روزانه، هفتگی، سه ماهه و … داشته باشد. از آنجایی‌که این بازدیدها باید توسط متخصص انجام شود و هزینه‌ها بالا می‌روند، از انجام این بازدیدها خودداری می‌کنند.
با توجه به این‌که حدود ۱۰۰۰۰۰ دیگ بخار در کشور داریم، پیشنهاد من این است که دولت دیگ بخارسازان را موظف نماید که ۲ یا ۳ نفر یا هر تعداد دیگری را برای بازدید و نگهداری دیگ‌های بخار تربیت نمایند. در این‌صورت هم ایجاد شغل خواهد شد و هم وجه ملی ما در این رابطه بهبود می‌یابد. همچنین عمر تجهیزات و میزان تولیدات بالا رفته و مصرف فولاد و انرژی و … کاهش خواهد یافت.
آیا در قراردادهای شما، موضوع آموزش و نگهداری مطرح است؟
بله؛ در تمامی قراردادهای ما، آموزش پرسنل و خریدار به‌عهده فروشنده است. اما باز هم به دلیل هزینه‌های مأموریت، مشتریان برای آموزش به ما مراجعه نمی‌کنند و ما به‌صورت رایگان برای نصب و آموزش، به کارخانه آنها می‌رویم.
آیا تولیدات ایرانی قابل رقابت با انواع آن در دنیا است؟
در ایران شرکت‌های خصوصی بزرگی داریم که وقعاً با دیگ‌بخارسازهای اروپا رقابت می‌کنند و ما هم سعی داریم به شرایط آنها برسیم. در کل می‌توان گفت ما با یک شرکت اروپایی در ساخت اسکلت دیگ بخار و مخازن یکسان عمل می‌کنیم و از همان قطعات استفاده می‌نماییم و معمولاً بر اساس استاندارد BS2790. از با توجه به این‌که توان تولید قطعات CONTROLING را داریم، از تولیدات خود استفاده می‌نماییم. در حال حاضر آروین بخار به تمام کشورهای همسایه صادرات دارد و با گران شدن دلار صادرات افزایش می‌یابد.
معمولاً تولیدکنندگان می‌گویند که قیمت فعلی دلار در ایران تصنعی است و این به تولیدکننده ضرر وارد می‌کند، نظر شما چیست؟
من اعتقاد دارم افزایش قیمت دلار به نفع کشور است و باعث می‌شود از واردات دور شویم. اگر قیمت‌ها واقعی شود، میزان تولید هم با توجه به سود بیشتر آن، افزایش می‌یابد. درست است که خیلی‌ها توقع دارند میزان حقوق‌ها هم به طبع افزایش قیمت کالاها افزایش یابد، اما نظر من عکس این است و فکر می‌کنم باید مردم خواسته‌ها و توقعات خود را پایین آورده و مثلاً با وسایل نقلیه عمومی تردد کنند و میزان هزینه‌های خود را کنترل کنند. همچنین اعتقاد دارم باید هر شخصی با توجه به ارزش‌افزوده‌ای که برای سازمانش دارد میزان حقوقش را تعیین کند. متأسفانه واژه‌هایی مثل اراده، فرهنگ کار و درست مصرف کردن، به‌دلیل استفاده مکرر از معنای خود تهی شده‌اند.
چه مقدار وابسته به مواد وارداتی هستید؟
ما در کشورمان امکان تولید را داریم؛ ورق‌های دیگ بخار و لوله‌ها، با همان ضخامت کربنی هستند البته با مقداری تفاوت در میزان منگنز و سیلیس به‌کار رفته. اما عرض و ضخامت تولیدات در ایران کم است. مثلاً ورق ۱۵ میلی‌متر را از داخل تهیه کرده اما ۲۰ میلی‌متر را وارد می‌کنیم. همین‌طور ورق‌های با عرض بیشتر را به دلیل نیاز کمتر به جوشکاری، از خارج وارد می‌کنیم. در رابطه با تجهیزات ابزار دقیق نیز می‌توان گفت دست به تولید زده‌ایم و می‌توانیم بازار داخل را اشباع کنیم.
تجهزات دمایی خود را چگونه تأمین می‌کنید؟
خوشبختانه‌های کارخانه‌های مشعل‌سازی که در ایران فعال هستند، نیاز مشعل ما را تأمین می‌کنند، مگر این‌که مشتری از ما مشعل خارجی درخواست کند. البته آروین بخار هم می‌تواند مشعل تولید کند، ولی به‌صرفه نیست.
آیا در مجموعه خود سامانه کنترل کیفی دارید؟
بله، ما در ابتدا ورق را از فروشنده معتبر خریداری می‌کنیم و قبل از استفاده کردن، توسط بازرسان شرکت کنترل کیفی و بازرسان تحت نظارت سازمان استاندارد تأیید می‌شوند. همچنین هنگامی‌که کالا در خط تولید کارخانه قرار گرفت، در چند ایستگاه خط تولید را خوابانده و آزمایش‌های مختلف می‌گیریم. در نهایت تمام این آزمایش‌ها جزء شناسنامه دیگ خواهد شد.
شاید ما اولین شرکتی باشیم که خط تولید دیگ بخار را تعریف کرده و راه انداخته‌ایم؛ به‌طوری‌که از یک طرف ورق فولادی وارد می‌شود و در نهایت به‌صورت دیگ بخار از طرف دیگر خارج می‌شود. به نظر بنده، سه خط مهم وجود دارند که باید همیشه کنترل شوند: خطوط سوراخ کردن، نورد کردن و برش دادن.
تاکنون چه پروژه‌های را بر عهده گرفته‌اید و برنامه‌هایتان در آینده چیست؟
پروژه‌های بزرگ زیادی را به‌طور کامل به عهده گرفته‌ایم، مثلاً در شرکت سیمان صوفیان فقط ۹۰ متر ارتفاع راکتور تولیدی ماست. اما پروژه‌های کوچک‌تر را به شرکت‌های تحت کنترل و نظارت خود داده تا انجام دهند. شایان ذکر است ما اولین کارخانه‌ای هستیم که دیگ بخار متحرک ساخته‌ایم و مزایای بسیاری دارد.
برنامه‌های ما برای آینده تولید مبدل‌های ویژه کارخانه‌های تولید اسید سولفوریک (Wast heat boiler) است. در دیگ بخار زمانی‌که فشار شکسته می‌شود، انرژی بسیار زیادی هدر می‌رود، روی پروژه‌ای کار می‌کنیم که این انرژی تبدیل به برق شود. همچنین روی طرحی کار می‌کنیم که از انرژی خورشیدی در گرمایش خانه‌ها استفاده کنیم.
آینده صنعتی که در آن فعال هستید را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بستگی به شرایط اقتصادی دارد، همان‌طور که گفتم درصورت گران شدن دلار وضعیت بهتر خواهد شد. متأسفانه روی کمک‌های دولتی و بانکی به دلیل درصد بالای سود دریافتی‌شان نمی‌توانیم حساب کنیم. درهر صورت ماندن در این شرایط یک پیروزی است برای دولت، ملت و تولیدکنندگان.
یک دیگ بخار در اروپا حدود ۲۵۰۰۰۰ هزار ساعت کار خواهد کرد که معادل ۲۵ تا ۲۸ سال است. اما متأسفانه این مقدار در ایران به ۸۰۰۰۰ هزار ساعت هم نمی‌رسد و تنها دلیل آن عدم نگهداری صحیح دیگ است
افزایش قیمت دلار به نفع کشور است و باعث می‌شود از واردات دور شویم. اگر قیمت‌ها واقعی شود، میزان تولید هم با توجه به سود بیشتر آن، افزایش می‌یابد